නාලන්දා විශ්වවිද්‍යාලයෙහි අධ්‍යාපන රටාව

නාලන්දා විශ්වවිද්‍යාලය ක‍්‍රි. ව. 07 වන සියවසේ භාරතයේ පැවති ප‍්‍රධානතම විශ්වවිද්‍යාලය වශයෙන් හදුනා ගත හැකිය. මෙම විශ්වවිද්‍යාලය මහායාන බුදු දහම ඉගැන්විමේ මධ්‍යස්ථානයක් වශයෙන් ප‍්‍රකට විය. තවද විධිමත් අධ්‍යාපන පටිපාටියක් ක‍්‍රියාත්මක වු බව හියුංසාන් හිමියන්ගේ දේශාටන වාර්තා මගින් පැහැදිලි කර ගත හැකිය. ක‍්‍රි. ව. 07 වන සියවසේදි පමණ උන්වහන්සේ නාලන්දාවට වැඩම කරන විට එය ඉතා දියුණු මට්ටමක පැවත ඇත. නාලන්දාවේ අධ්‍යයනය කටයුතුවල නිරතව සිසුන් 7000කට වැඩි ප‍්‍රමාණයක් සිටි බවත් ගුරුවරුන් 1500 ක් පමණ සිටි බවත් හියුංසාන්ගේ වාර්තා විස්තර සපයයි. හියුංසාන් හිමියන් මෙහි වැඩම කරන විට නාලන්දාවේ ප‍්‍රධානියා වශයෙන් කටයුතු කර ඇත්තේ සීලභද්‍ර හිමියෝය. මීට අමතරවඅසංග, දින්නාග, වසුමිත‍්‍ර, වසු බන්ධු, ශාන්ත රක්‍ෂිත, ධර්මපාල, ධර්ම කීර්තී, ගුණමතී ආදි ප‍්‍රවීණ ආචාර්ය මණ්ඩලයක් ද මෙහි සිට ඇත. සෑම ශිෂ්‍යයකුටම පෞද්ගලික ගුරුවරයෙක් සිටි අතර ශිෂ්‍යයා හා සම්බන්ධ සෑම අවස්ථාවකදිම ගුරුවරයාගේ මැදිහත් වීම වැදගත් විය. තවද ගුරුවරුන්ගේ හා සිසුන්ගේ අවශ්‍යතා ඉටු කිරීම සදහා 1500 ක පමණ සේවක පිරිසක් ද සිට ඇත. ඔවුන් මානව නමින් හදුන්වා ඇති අතර ඔවුන්ටද අධ්‍යාපනය ලැබීමට අවස්ථාව හිමිවිය.

නාලන්දා විශ්වවිද්‍යාලය තුළ තරගකාරී අධ්‍යාපන රටාවක් ද ක‍්‍රියාත්මක විය. මෙහි ඉගෙනීමේ පිපාසාවෙන් පෙළුනු ශිෂ්‍ය පිරිසක් අධ්‍යාපනයේ නියුතුව සිට ඇත. විශ්වවිද්‍යාලයේ ගිහි පැවිදි දෙපිරිසම අධ්‍යාපනය ලබා ඇත. නාලන්දාවට සිසුන් ඇතුළත් කොටගෙන ඇත්තේ ප‍්‍රවේශ පරීක්‍ෂණයක් සිදු කිරීම මගිනි. ප‍්‍රවේශ පරීක්‍ෂණය පැවැත්වු ගුරුවරුන් ද්වාර පණ්ඩිතනමින් ප‍්‍රසිද්ධ වී ඇත. ප‍්‍රවේශ පරීක්‍ෂණය අතිශයින් තරගකාරි පරීක්‍ෂණයක්ම විය. මෙමගින් සමත් වන සිසුන්ට නාලන්දාවට ඇතුළත්ව අධ්‍යාපනය හැදෑරීමට අවස්ථාව හිමි වේ. නාලන්දාව තුළ නිදහස් අධ්‍යාපන ක‍්‍රමයක් ක‍්‍රියාත්මක වු අතර ජාති, කුල, ආගම් ආදි කිසිදු භේදයකින් තොරව නිදහසේ අධ්‍යයන කටයුතුවල නිරතවීමට සිසුන්ට අවස්ථාව හිමිවිය. තවද දුර බැහැර සිට පැමිණි සිසුන් සදහා නේවාසිකාගාර පහසුකම් ද විශ්වවිද්‍යාලය මගින් සපයා දී ඇත. හියුංසාන් නාලන්දාවට පැමිණෙන විට එහි නේවාසිකව 10000 ක පමණ ශිෂ්‍ය පිරිසක් සිට ඇත.

නාලන්දාවේ අධ්‍යයනය කළ හැකි විෂයධාරාවන්

බුද්ධ ධර්ම විෂය ධාරාව (මහායාන බෞද්ධ ඉගැන්වීම්)
දර්ශන විෂය ධාරාව (සංඛ්‍යා, යෝග, න්‍යාය, වෛශේෂිතා, පූර්වවීමංසා, උත්තරවීමංසා)
ලලිත කලා විෂය ධාරාව (චිත‍්‍ර, කැටයම්, මූර්ති, සංගීතය)
භාෂා විෂය ධාරාව (සංස්කෘත, පාලි, මාගධි)
ලෞකික විෂය ධාරාව (ජෝතිෂ්‍ය, දේශපාලන විද්‍යාව, භූත විද්‍යාව)

ඉගැන්වීම් ක‍්‍රමවේද

දේශන ක‍්‍රමය
සාකච්ඡා ක‍්‍රමය
විවාද ක‍්‍රමය
සංවාද ක‍්‍රමය
පර්යේෂණ ක‍්‍රමය
වනපොත් ක‍්‍රමය

නාලන්දාවේ පැවති අධ්‍යාපන රටාව

ද්විතීයික අධ්‍යාපනය - වයස අවුරුදු 15ක් පිරුණු සිසුන් පමණක් තෝරාගැනීම
තෝරාගත් සිසුන්ට වසර 08 ක අධ්‍යාපනයක් ලබාදීම

ප‍්‍රථම උපාධිය - වයස අවුරුදු 20 දී පමණ ඇතුළත් වීම,වසර 03 ක් අධ්‍යාපනය ලැබීම

පශ්චාත් උපාධිය - වැඩිහිටි සිසුන් පමණක් මෙම පඨමාලාවට තෝරාගැනීම

විභාගය පැවැත්වු ආකාරය

ලිඛිත පරීක්‍ෂණ
වාචික පරීක්‍ෂණ
නිබන්ධන සැකසුම
පැවරුම් කරණය

නාලන්දාවේ උපාධි සහතිකය ජාත්‍යන්තර වශයෙන් පිළිගෙත තිබේ. මේ අනුව විදේශිය රටවල පවා ප‍්‍රචලිත වු විශ්වවිද්‍යාලයක් වශයෙන් නාලන්දාව හදුනා ගෙන ඇත. ඒ අනුව මෙහි දේශිය සිසුන් මෙන්ම විදේශිය සිසුන්ද අධ්‍යාපනය ලබා ඇත.තවද නාලන්දාව තුළ සෑම විෂයකටම අදාළ ග‍්‍රන්ථ තිබි ඇත. එම ග‍්‍රන්ථ තැන්පත් කිරීම ස`දහා පුස්තකාලයක්ද පසුකාලීනව නිර්මාණය විය. එය ධර්ම ගංගා නමින් හැදින්වේ. රත්දෝදි, රත්න රඤ්ජන හා රත්න සාගර යනාදි මන්දිර 03ක් ද එම පුස්තකාලයට අයත් විය. නාලන්දාව වත්පිළිවෙත් ගරුකළ ස්ථානයක් වශයෙන් හදුනා ගැනේ. ඒ අනුව බුදුන් වැදීම, භාවනා කිරීම, පිරිත් සජ්ඣායනය ආදි වත්පිළිවෙත් දිනපතාම පාහේ සිදු කොට තිබේ.