නියාම ධර්ම

කර්මය පිළිබද ඉගැන්වීම බුදුදහමට පමණක් සීමා වූවක් නොවේ. ජෛන, හින්දු වැනි වෙනත් ආගම් වලද කර්ම සංකල්පය පැහැදිලි කර දී තිබේ. ජෛන ආගමේ කර්මය යනු ආත්මය හා බැදී පවතින ද්‍රව්‍යමය අංශු විශේෂයක් වන බව සදහන් කරන නමුත් බුදු දහමේ ආත්මය ලෙස ගත හැකි කිසිදු දෙයක් පුද්ගලයා තුළ නැතැයි සදහන් කරන අතර ආත්මයක් සමග බැදුනකි යන අදහස සම්පූර්නයෙන්ම බැහැර කරනු ලබයි.

බෞද්ධ කර්ම සංකල්පයට අනුව කයින් සිදුවන දෙයකට වුවද මනසේ සම්බන්ධයක් නොමැතිව එය කර්මයක් ලෙස පිළිගත නොහැකිය. කර්මය ලෙස හැදින්වෙන්නේ සිතින් සිතා කයින්. මනසින්, වචනයෙන් කරන බැවින් “මහණෙනි, මම චේතනාව කර්මය යැයි කියමි” යි බුදුරජාණන් වහන්සේ සදහන් කර තිබේ. සම්පූර්ණ කර්මයක් සිදුවීමට චේතනාව පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවේ. නමුත් ප්‍රධාන වන්නේ චේතනාව බැවින් එය කර්මය ලෙස හදුන්වනු ලබයි.

පුද්ගල ජීවිතය හා බැදුනු සෑම සිද්ධියක්ම පෙර භවයන්හි කරන ලද කර්මයන්හි විපාක යැයි නොයිගැන්වීම බෞද්ධ කර්ම ධර්මයේ විශේෂත්වයක් වන අතර පුබ්බේකථ හේතුවාදය ලෙස හදුන්වනු ලබන්නේ සියල්ල පෙර කරන ලද කර්යන්ට අනුව සිදුවේ යන්නයි. නමුත් බුදුරජාණන් වහන්සේ එම දෘෂ්ටිය වැරදි දෘෂ්ටියක් බව දේශනා කර වදාළ සේක. ඇතැම් ඒවා පෙර කරන ලද කර්මයන්ට අනුව සිදුවන බව සදහන් කර ඇති අතර ඇතැම් ඒවා කාලගුණ විපර්යාස, ආර්ථිකය, සමාජීය බලපෑම් ආදී වූ දේ නිසා විය හැකිය.

බුදු දහමේ නියාම ධර්ම පහක් දක්වා ඇත. එනම්,

උතු නියාම
බීජ නියාම
ධම්ම නියාම
කර්ම නියාම
චිත්ත නියාම

උතු නියාමය ලෙස හදුන්වනු ලබන්නේ කාලගුණික විපර්යාසයන් හෙවත් වෙනස්වීම්ය. දැඩි නියගයකදී ජලය හිගවීම, ගොවිතැන් කටයුතු පාළුවීම, ආහාරපාන දුර්වල වීම, බෝවන රෝග ආදී වූ බොහෝ දේ නිසා පුද්ගලයාට විවිධ කරදර බාධක සිදුවේ. වර්ෂාපතනය නිසි ආකාරයට ලැබෙන කාල වලදී මේ ආකාරයේ දුෂ්කරතාවයන්ට මුහුණු දීමට සිදු නොවේ. මෙයට හේතුව පුද්ගලයා පෙර කරන ලද කර්මයන් නොවේ දේශගුණික, කාලගුණික වෙනස්වීම්ය.

අඹ ඇටයක් පැළ කළහොත් එයින් හටගන්නේ අඹ පැළයකි. එයින් වෙනත් වර්ගයේ පැළයක් හට නොගනී. එය සිදුවන්නේ බීජ නියාමයට අනුවයි. දරුවන් දෙමාපියන්ගේ හැඩරුව ගැනීමද බජ නියාමයට අනුව සිදුවන අතර කටහඩ, ගමන් විලාසය ආදිය ද බීජ උරුමයට අනුව සිදු විය හැකිය. ඉතා සුරූපී යහපත් ගතිපැවතුම් ඇති දෙමාපියන්ට විරූපී දරුවන් ලැබීම බීජ නියාමයට අනුව සිදු නොවන්නක් වන අතර එහිදී කර්මයක් ක්‍රියාත්මක වීම දැකිය හැකිය.

කාලයත් සමග ස්වාභාවිකවම පුද්ගයන් වයස්ගත වීම, කොන්ඩය සුදු වීම, ඇග රැලි වැටීම, දත් ආදිය හැලීම ධම්ම නියාමයපැහැදිලි කිරීමට නිදසුන්ය. එය අතීතයේ කරන ලද කර්මයක් හේතුවෙන් සිදු වන බව පැවසිය නොහැකිය.

සිතුවිල්ලක් ඇතිවීම නැතිවීම කෂණිකව සිදුවන්නකි. ඉතා දීර්ඝ දුරක් ඉතාමත් වේගයෙන් ගමන් කිරීමේ හැකියාවක් සිතට ඇත. එක මොහොතක සිත් දෙකක් ඇතිවිය නොහැකිය. එක් අවස්ථාවකදී ඇති වන්නේ එක් සිතක් පමණක් වන අතර ඒ ඒ අවස්ථාවලදී ඊට අනුරූපව ක්‍රියා කරනු ලබයි. මෙය චිත්ත නියාමය ලෙස හදුන්වනු ලබයි.

කර්මයක් සිදු කළ විට විපාක දීමේ ශක්තියක්ද එහිම අන්තර්ගත වී ඇත. සුදුසු අවස්ථාවක් ලැබුණු වහාම එය ක්‍රියාත්මක වේ. ඇතැම් කර්ම මේ ආත්ම භවයේදීම විපාක දෙනු ලබන අතර ඇතැම් ඒවා ඊලග ආත්මභාවයේදී විපාක දීම සිදුවේ. එසේත් නොමැතිනම් සසරේ කවර හෝ ආත්මයක විපාද දෙනු ලබන අතර අහෝසි වී යන කර්මයන්ද ඇත. මේ ස්වාභාවය කර්ම නියාමයලෙස හදුන්වනු ලබයි.

මේවාට අමතරව ගති සම්පත්, උපධි සම්පත්, කාල සම්පත් හා විපත් නිසාද කර්මය විපාක දීමේ වෙනස්කම් සිදු විය හැකි බව බෞද්ධ ඉගැන්වීමයි.

ගති සම්පත් - තමා කරන ලද අකුසල කර්මයන් විපාක දීමට අවස්ථාවක් නොලැබේ.(යහපත් පවුල උපන්අයෙකුට)

ගති විපත්තිය - කරන ලද බලවත් අකුසලයක් හේතුවෙන් තමා කරන ලද කුසල කර්මයන් විපාක දීමට අවස්ථාවක් නොලැබේ. (අයහපත් පවුලක, තිරිසන් ආත්මයක උපත ලැබීම)

උපධි සම්පත් - දුප්පත් පවුලක උපන් අයෙකු ඉතා ලස්සනව දැකුම් කළුව සිටීම

උපධි විපත්තිය - සැපවත් පවුලක උපන් අයෙකු අංගොපාංගවල අඩුපාඩු ඇතිව. අවලස්සනව සිටීම

කාල සම්පත් - රටේ සමෘද්ධිමත් කාලවලදී සමහර අකුසල කර්මවලට ඉඩක් නොලැබේ

කාල විපත්තිය - රටේ ආර්ථික දුෂ්කරතාවන් පවතින කාලවලදී කරන ලද කුසල විපාක දීමට අවස්ථාවක් නොලැබීම