උපසම්පදාව.

භික්ෂුවක් සාමණේර තත්ත්වයේ කෙතරම් කාල සීමාවක් සිටියත් භික්ෂු සසුන තුළ හිමිකාරීත්වයක් ලැබෙන්නේ එම සාමණේර බවින් ඔබ්බට යාමෙනි.එනම් උපසම්පදාව ලැබීමෙනි.උපසම්පදාව යනු වගකීම් සහිත පරිපූර්ණ භික්ෂුත්වයට එළඹීමයි.මහලු පැවිද්ද , අධිශීලයට පත්වීම නැතහොත් සාමණේර බවින් ඔසවා තැබීම ලෙසින්ද උපසම්පදාව හැඳින්වේ. උපසම්පදාව ලැබූ භික්ෂුව ප්‍රාතිමෝක්ෂ සංවර ශීලයෙන්ද ආජීව පාරිශුද්ද ශීලයෙන්ද ඉන්ද්‍රිය සංවර ශීලයෙන්ද ප්‍රත්‍ය සන්නිශ්‍රිත ශීලයෙන්ද අධි ශීලයට පත්වේ. සාමණේර භික්ෂුව වයස අවුරුදු විස්සේදී උපසම්පදාවේ පිහිටවනු ලැබේ. මුල් යුගයේ උපසම්පදාවලබා දුන්නේත් පැවිද්ද සමගයි.ඒහි භික්ඛු පැවිදි උපසම්පදව මුල් යුගයේ පැවිදි සමාජයේ පැවති උපසම්පදාවයි. බුදුන් වහන්සේ විසින් "ඒහි භික්ඛු" යනුවෙන් ආමන්ත්‍රණය කළ විට පැවිද්ද ලැබී උපසම්පදාවද ලැබීමෙන් එම කාර්යයන් දෙකම එක්වර සිදු වුයේය.පසුව ඒහි භික්ඛු පැවිදි උපසම්පදාව ඇතුළුව උපසම්පදා ක්‍රම අටක් බෞද්ධ සහිත්‍යයේ සඳහන් වේ.

1.ඒහි භික්ඛු පැදිවි උපසම්පදාව

2.සරණාගමන උපසම්පදාව

3.පඤ්හ ව්‍යාකරණ උපසම්පදාව

4.ධුතේන උපසම්පදාව

5.අට්ඨ ගරු ධර්ම පටිග්ගහන උපසම්පදාව

6.අට්ඨ වාචික උපසම්පදාව

7.ඕවාද පටිග්ගහන උපසම්පදාව

8.ඤත්ති චතුත්තකම්ම උපසම්පදාව

මෙම උපසම්පදා අටෙන් ඒහි භික්ඛු උපසම්පදාව බුදුන්වහන්සේ අතින්ම සිදු වන්නකි.පැවිදි වීමට අපේක්ෂිත පුද්ගලයා දෙසට දකුණු ශ්‍රි හස්තය දිගුකොට "එව මහණ බ්‍රහ්මචාරියවේ හැසිරෙවැ" යි කියු විට ඒහි භික්ඛු පැවිදි උපසම්පදාව ලැබේ.

සරණාගමන උපසම්පදාව යනු සරණ ශීලයේ පිහිට වීමෙන් පවත්වනු ලබන උපසම්පදවයි.සැරියුත් හිමියන් රාධ නම් බමුණා පැවිදි කොට උපසම්පදා කළේ සරණාගමන ක්‍රමයටයි.

පඤ්හ ව්‍යාකරණ උපසම්පදාව යනු ප්‍රශ්න අසමින් පැවිදි කරවීමයි."ඒක නාම කිං" ආදි අසා ලබාදෙන උපසම්පදාවයි.කුමාර කාශ්‍යප හිමියන්ටත්, සත් හැවිරිදි සෝපාක හිමියන්ටත් උපසම්පදාව ලබා දුන්නේ මෙම ක්‍රමයටයි.

දූතයකු ලවා කරවන උපසම්පදාව ධූතේන උපසම්පදාවයි.අඩ්ඩකාසී තෙරණිය උපසම්පදාව ලබා දුන්නේ ධූතේන උපසම්පදා ක්‍රමයටයි.

ප්‍රජාපතී ගෝතමී ඇතුළු පන්සීයයක් භික්ෂුණීන්ට ලබා දුන් උපසම්පදාව අට්ඨ ගරු ධර්ම පටිග්ගහන උපසම්පදවයි.

උභතෝ සංගයා ඉදිරියේ කරන උපසම්දාව අට්ඨවාචික උපසම්දාවයි. රාහුල පොඩි හමුදුරුවන්ට උපසම්පදාව ලබා දුන්නේ මෙම උපසම්පදා ක්‍රමයටයි.

බුදුරජාණන්වහන්සේගේ අවවාද පිළිගැනීමෙන් සිදු කරන උපසම්පදාව ඕවාද පටිග්ගහන උපසම්පදාවයි.මහා කාශ්‍යප හිමියන් අවවාද 3ක් පිළිගැනීමෙන් කළ උපසම්පදාව මෙයයි.

ඤත්ති චතුත්ත කම්ම උපසම්පදාව යනු සංඝ සභාවක් ඉදිරියේ භික්ෂූන් සඳහා අදත් පවත්වනු ලබන උපසම්පදාවයි.

බුදුරජණන් වහන්සේ ඤත්ති චතුත්ත කම්ම උපසම්පදාව ලබාදී උපසම්පදා කරන ලෙස අනුදැන වදාළහ.දැනට ලංකාවේ පවා දක්නට ලැබෙන්නේ ඤත්ති චතුත්ත කම්ම උපසම්පදාවයි.මෙය සංඝ සභාවක් ඉදිරියේ සිදු වන්නේය.ආචාර්යය උපධ්‍යායකත්වයෙන් යුතුව උපසම්දාව සිදු කළ යුතුය.සංඝ සභාවේ උපාධ්‍යායන් වහන්සේ "තිස්ස" යන නමින් හඳුන්වයි. උපසම්පදා අපේක්ෂක භික්ෂුව හඳුන්වන්නේ "නාග" යන නමිනි.උපසම්පදාව අපේක්ෂක භික්ෂුවගේ ආචාර්යවරයා විසින් උපසම්පදා අපේක්ෂකයා සංඝ සභාවට ඉදිරිපත් කරනු ලබයි. මෙහිදී කර්මාචාර්ය වරයා විසින් නාග නම් අපේක්ෂකයාගෙන්අන්තරායික ධර්මයන් විමසයි.

ඒ මෙසේය,

1.කුෂ්ට තිබේද?

2.ගඩු තිබේද?

3.වණ තිබේද?

4.ඇදුම තිබේද?

5.අපස්මාරය තිබේද?

6.මනුෂ්‍යයෙක්ද?

7.පුරුෂයෙක්ද?

8.දාසයෙක් නොවේද?

9.ණය කාරයෙක් ද?

10.යුධ භටයෙක්ද?

11.මව් පිය අවසර තිබේද?

12.විසි වයස් සම්පූර්ණද?

13.පාත්‍ර සිවුරු සම්පූර්ණද?

මෙම අන්තරායික ධර්ම වලට පිළිතුරු දී පිරිසිදු වූ විට උපසම්පදාව ලබා දෙයි. භික්ෂුණියක් නම් අෂ්ටගරු ධර්ම උපසම්පදාවත් ලැබිය යුතුය.

උපසම්පදා ශීලය භේදනය වීමට බලපාන කරුණු සතරකි.ඒවා සතර පාරාජිකා නම් වේ.

1.මෛථුන ධම්ම පාරාජිකාව

2.මනුෂ්‍ය විග්ගහ පාරාජිකාව

3.අදත්තාදාන පාරාජිකාව

4.උත්තරීතර මනුෂ්‍ය ධම්ම

මේවායින් එකක් හෝ කඩකල විට භික්ෂූත්වයෙන්ද ඉවත් කෙරේ. යළි පැවිදි උපසම්පදාව ලැබිය නොහැකිය.පිරිසිදු විය නොහැකිය.

උපසම්පදා වට පත් සියළු දෙනා ප්‍රාතිමෝක්ෂ සංවර ශීලය ආරක්ෂා කරගත යුතුවේ.එහි විනය නීතී 220ක් වේ.භික්ෂුණීන් වහන්සේලා විනය නීතී 304 ආරක්ෂා කළ යුතුවේ.අධිකරණ සමථ 7 එකතු කළ විට භික්ෂුණ්වහන්සේලාට 227 වන අතර භික්ෂුණීන් වහන්සේලාට විනය නීතී 311 වේ.

භික්ෂුන් වහන්සේලාට

පාරාජිකා 04
සංඝාදිසේස 13
අනියත 02
නිස්සග්ගිය පාචිත්තිය 30
පාචිත්තිය 92
පාටිදේසිනීය 04
සේඛියා 75

භික්ෂුණීන් වහන්සේලාට

පාරාජිකා 08
සංඝාදිසේස 17
අනියත -
නිස්සග්ගිය පාචිත්තිය 30
පාචිත්තිය 166
පාටිදේසිනීය 08
සේඛියා 75

මේ අනුව බුද්ධ ශාසනයේ පැවැත්ම රඳා පවතින්නේ උපසම්පදා විනය කර්මය මත බව පිළිගැනීමයි.